هر انسان در زندگی خود شرایطی را تجربه میکند که در آن شرایط نیاز به کنترل احساسات خود دارد. ممکن است ما در زندگی مشکل خاصی نداشته باشیم، اما گاهی احساساتی مانند خشم یا اضطراب طوری در ما اثر میگذارد که رضایتمندی لازم از زندگی را احساس نمیکنیم.
انسان کامل فردی است که میتواند احساسات خود را بشناسد و آنها را مهار کند، در واقع انسان کامل شخصی است که دارای ویژگیهای زیر است:
- قادر است میان احساسات مختلف تفاوت قائل شود و طیف کاملی از احساسات را تجربه کند.
- احساس خود را درک میکند و در هر لحظه میداند که در درون خویش چه اتفادقی در حال رخ دادن است.
- قادر است احساسات خود را کنترل کند و هیچ گاه تحت تاثیر یک احساس آنی قرار نمیگیرد.
- با کنترل کامل بر احساسات خویش همیشه هدفمند و با انگیزه است.
- احساس خود را در مکان و زمان مناسب بروز میدهد و همواره بر خود مسلط است.
- وضع روحی و احساسی دیگران را میفهمد و با دیگران مطابق وضع روحی که دارند برخورد میکند.
9 دلیل برای کنترل احساسات
1- دریافت احترام
2- ایجاد یک شخصیت پایدار
3- رفتار عقلانی
4- حفظ انگیزه
5- تصمیم گیری سریع
6- توانایی انجام کار به تنهایی
7- قدرت ریسک
8- توانایی در مجاب کردن دیگران
9- توانایی بالا در ایجاد دوستی و محبت کردن
احساس چیست؟
یک سری دستورهای متوالی از مغز است که اندامهای مختلف را برای موقعیت خاصی آماده میسازد.
وضعیت روحی چیست؟
یک وضعیت احساسی طولانی مدت است که در این حالت شدت احساس کمتر است تا حدی که گاهی فرد از وجود چنین احساسی بیخبر است.
خلق و خو چیست؟
احساس معمولی و همیشگی ما در برابر وقابع خاص.
برای رسیدن به قدرت مهار احساسات 3 گام اساسی وجود دارد.
گام اول – خشم خود را مهار کنید
مهمترین مشکل رایج در میان کسانی که قادر به کنترل احساسات خود نیستند عدم توانایی در کنترل خشم است. کسی که خشمگین است هیچ کنترلی بر احساسات خویش ندارد و امکان دارد هر کاری از او سر بزند. پس اولین قدم برای ایجاد کنترل بر احساسات کنترل خشم است.
نحوه کنترل واکنشهای جسمی:
تنفس – در صورتی که هنگام بروز خشم دچار مشکلات تنفسی از قبیل نفسنفس زدن یا نفس کم آوردن میشوید باید بر روی تنفس خود تمرکز کرده و سعی کنید آنرا به حالت اولیه بازگردانید. همه چیز را فراموش کنید و فقط بر تعداد و عمق تنفس خود تمرکز کنید تا آرام شوید.
تنش ماهیچهای – در صورت دچار شدن به تنشهای ماهیچهای هنگام بروز خشم مانند سردرد یا کمر درد باید از روش آرامشفوری یا روشی مشابه با آن استفاده کنید تا به حالت عادی بازگردید.
آرامش فوری : چشمهایتان را ببندید و اعضای بدن خود را شل کنید. بهتر است برای این کار بر روی سطحی محکم دراز بکشید. نفس عمیق بکشید و سعی کنید به یک منظره، خاطره، فرد، مکان یا شیئی دوست داشتنی که به شما آرامش و انرژی میدهد فکر کنید و انرژی مثبت را به درون بدن خود هدایت کنید.
تخلیه احساسات – برای ایجاد یک احساس مثبت همیشه نیاز به خارج کردن احساسات منفی وجود دارد. روشهای مختلفی برای این کار وجود دارد برای مثال میتوانید به یک جسم نرم مانند بالش مشت بزنید، فریاد بکشید یا نفس خود را با صدا و محکم بیرون دهید، حتی زمانی که تحت فشار شدید قرار دارید میتوانید با فحش دادن آن هم با صدای بلند احساسات خود را تخلیه کنید (اما حتماً مراقب باشید که این تخلیه احساسات در کجا و در برابر چه کسی انجام میشود).
از یک نفر کمک بگیرید – شما در مواقعی که تحت تاثیر یک احساس قراردارید میتوانید از فرد دیگری که میتواند یک عضو خانواده یا یک دوست یا یک مشاور متخصص است کمک بگیرید، زیرا شخص دیگری که تحت تاثیر احساسات قرار ندارد میتواند شما و احساستان را مهار کند و کمک کند تا شما به حال عادی بازگردید.
نحوه کنترل واکنشهای ذهنی:
معمولاً سه مساله زیر در اکثر افراد خشمگین مشاهده میشود:
- تعمیم داد (همه بیمعرفت هستند)
- مبالغه کردن (هیچکس به من گوش نمیدهد)
- نادیده گرفتن (هیچ راهی وجود ندارد)
برای مقابله با این مشکل باید از فن مثبت اندیشی استفاده کنید. کافی است برای هر یک از سه مورد بالا یک مثال نقض بیاورید و اثر آنرا خنثی کنید و با تکرار جملات مثبت احساس خود را تغییر دهید.
با استفاده از راههای بالا شما باید قادر باشید که خشم خود را کنترل کنید. دقت کنید که کنترل خشم یکشبه اتفاق نخواهد افتاد و تمرین زیادی لازم دارد.
گام دوم – نقاط ضعف احساسی خود را بشناسید و آنرا حل کنید
عقدههای احساسی درون یا همان مسائل احساسی و روحی سرکوب شده، در ناخود آگاه ضمیر انسان قرار میگیرد و باعث میشود:
1- مقاومت در برابر مشکلات بعدی بسیار کم شود.
2- احساسات نابجا بر انگیخته شود.
3- کنترل بر احساسات از دست برود.
4- احساسات مثبت سرکوب شوند.
چگونگی درمان عقدهها
برای درمان باید پنج مرحله زیر انجام شوند:
مرحله اول – بررسی کردن
در این مرحله به دنبال واقعه و احساس بوجود آمده از آن هستیم. باید بیابیم که عکسالعمل ما در برابر احساس ایجاد شده چه بوده و بیابیم که چه چیزی در ما باقی مانده است (همان عقده). در این مرحله نباید به دنبال کشف حقیقت یا یافتن مقصر باشید.
مرحله دوم – ابراز کردن
هرکس بتواند احساسات خود را به صورت گریه، لرزیدن، فریاد زدن (از سر خشم یا از سر شادی) و … بروز دهد نه تنها میتواند عقدهها را تخلیه کند بلکه میتواند از ایجاد چنین عقدههایی نیز جلوگیری کند.
مرحله سوم – پذیرش همدردی
اکثر ما برای عدم پذیرش همدردی بهانههایی را برای خود داریم اما باید به این نکته توجه کرد که دریافت این همدردیها میتواند ما را از غرق شدن در احساس نامناسبمان حفظ کند. پایه دریافت همدردی در ابراز احساسات است، پس هرکس بتواند مرحله دوم را به خوبی پشت سر بگذارد میتواند همدردی مناسبی نیز دریافت کند.
مرحله چهارم – جبران خسارت
جبران خسارت به معنای انتقام نیست. سعی کنید با سعی و تلاش مجدد خسارتهای وارد شده را تا جایی که امکان دارد جبران نمایید برای مثال تلاش و درس خواندن بیشتر پس از قبول نشدن در کنکور.
مرحله پنجم – تحلیل کردن
زمانی که دری بسته میشود، درِ دیگری از رحمت گشوده میشود؛ اما اغلب ما آنقدر به در بسته نگاه میکنیم که متوجه در دیگری نمیشویم.
هلن کلر
باید از هر اتفاقی در زندگی کسب تجربه کرد اما این مرحله زمانی میتواند اجرا شود که 4 مرحله قبلی با موفقیت طی شود.
گام سوم - در دست گیری کنترل احساسات
برای به دست گیری کنترل احساسات اولین مرحله پذیرفتن است، باید بپذیریم که احساس بدی داریم.
دومین مرحله کنترل است، باید در خود آرامش ایجاد کنیم یا برعکس در برابر احساسی مانند بیتفاوتی در خود انگیزه ایجاد کنیم.
سومین مرحله مهارکردن است، باید از افسارگسیختگی احساسات جلوگیری کنیم.
آخرین مرحله لذت بردن است، داشتن یک احساس هر چند بد بسیار بهتر از نداشتن هیچ احساسی است.
برای مطالعه بیشتر میتوانید به کتاب زمینه روانشناسی هیلگارد یا کتابهای مشابه روانشناسی مراجعه نمایید.